Door welke fasen gaat een relatie?

Grofweg kun je stellen dat een relatie uit vijf fasen bestaat. Je relatie kan in een fase blijven hangen, een fase overslaan of terug gaan naar een fase. Hieronder leg ik de fasen uit, hoe je ze kunt herkennen en welke worstelingen er kunnen plaatsvinden.

Fase 1: Symbiose

Dit is de verliefdheidsfase. Je gaat volledig in elkaar op en bent op elkaar gericht. Symbiose betekent dat er een sterke betrokkenheid en afhankelijkheid in de relatie is.
Er komen verschillende hormonen vrij in deze fase, zoals: phenylethylamine, dopamine, oxitocine, endorfines en meer. Dit zorg ervoor dat je een euforisch gevoel krijgt en steeds weer een natuurlijke high ervaart als je contact met elkaar hebt of aan de ander denkt.
Hierdoor zie je de mooie kanten van de ander, en hemel je deze misschien zelfs op. Ook ziet de ander vooral jouw mooie kanten.

Seks in de relatie gaat in deze fase dan ook als vanzelf. Je hoeft er niet zoveel voor te doen om opgewonden te raken.

Een probleem dat je in deze fase kunt tegenkomen: Als je in eerdere relaties bent gekwetst en je vindt het moeilijk om je opnieuw voor iemand open te stellen, kan dit remmend werken op je gevoelens. Je bent graag bij de ander, maar de bekende ‘vlinders’ missen omdat je je beschermd voor afwijzing of kwetsingen.

Er kan zich een moment aandienen waarbij één van beide partners (onbewust) denkt: “Zo, nu wil ik ook weer aandacht besteden aan mijn werk, hobby’s en vrienden”. En maakt zich los uit de symbiose. Dat is het moment waarop de ander kan gaan claimen: “Hé, waar ben je nu? We zaten toch samen in die bubbel?” Ben je onveilig gehecht, dan kan het voelen als afwijzing waardoor je gaat claimen (verlatingsangst). Of je gaat jezelf beschermen door je terug te trekken (bindingsangst).

Fase 2: Differentiatie

In deze fase worden de eerste barstjes zichtbaar. Op mooie kanten van de ander ga je nu misschien een steen leggen. Bijvoorbeeld:
In de symbiose viel je juist op de directheid van je partner. Maar als je hem of haar mee neemt naar je familie ben je misschien geneigd te zeggen: “Doe hier maar niet, dat zijn we niet in onze familie gewend”.

En doordat je iets afstand neemt, zie je nu ook ineens kanten van elkaar die je eerder niet zag, en minder leuk vindt. Je gaat je irriteren aan elkaar en je staat samen voor de eerste uitdaging: het verkennen van elkaars wensen en grenzen. Het omarmen en tolereren van elkaars  imperfecties.

Heb je een romantische voorstelling van relaties, dan kan deze fase jou aan het twijfelen brengen. Als je een ‘snapshot’ hebt van hoe een partner en/of een relatie zou moeten zijn, kan je partner in deze fase wellicht niet meer aan jouw eisen voldoen. Misschien ben je geneigd de relatie te verbreken om op zoek te gaan naar de perfecte partner. De kans is dan aanwezig dat je, ook in een volgende relatie, weer wordt teleurgesteld.

Fase 3: Dynamiek

Door de verschillen en imperfecties die zichtbaar zijn geworden, kun je samen in een relatiedynamiek terecht komen. Hechtingskreten als: “Hoor/zie je mij?”, “Mag ik zijn wie ik ben?”, “Kan ik op je bouwen?” kunnen gaan opspelen. In deze fase kunnen er verschillende  dynamieken ontstaan om van de ander te krijgen wat je nodig hebt. Dit kan conflicten, stiltes en onderhuidse spanningen veroorzaken. Dat is niet erg zolang je maar weer met elkaar weet te verbinden. Maar als je samen vast zit, als de communicatie wegvalt of conflictachtig wordt kan de dynamiek steeds sterker worden. Machteloosheid en onwetendheid kan maken dat je er samen niet meer uitkomt.

In deze fase worden de meeste relaties verbroken, vindt overspel plaats, of wordt besloten om in relatietherapie therapie te gaan. 

Fase 4: Opnieuw verbinden

In deze fase kijk je zonder oordeel naar dat wat er tússen jullie gebeurt, en wat daarin ieders aandeel is. Jullie zijn (weer) nieuwsgierig, open en eerlijk naar elkaar. Wensen en grenzen worden besproken met wederzijds respect. Daar waar er verschillen zijn gaan jullie in gesprek om consensus, tolerantie of acceptatie te bereiken. Misschien worden hulpvragen zichtbaar voor individuele therapie. Of, als er écht geen acceptatie of tolerantie mogelijk is (de ‘rek’ is er uit) kan worden besloten uit elkaar te gaan.

Daar waar de (zin in) seks in de relatie in de vorige fase op een laag pitje stond, of misschien geheel leek te zijn verdwenen, komt hier vaak de behoefte om de seksuele intimiteit nieuw leven in te blazen. Dat gaat vaak niet vanzelf zoals in de verliefdheidsfase. Daar waar de één verbinding voelt door seksuele intimiteit, heeft de ander eerst verbinding nodig om weer zin te krijgen in seks. Seksuoloog Daphne Kemner schreef voor InBalansOnline het E-book: “Als de (zin in) seks in je relatie weg is” die je hier gratis kunt downloaden.

Fase 5: Synergie

Samenwerken en aanvullen staat centraal in de vijfde fase. In plaats van dat de ander een leegte bij jou moet vullen, er voor moet zorgen dat jij je gelukkig voelt, vind je het ‘gewoon’ fijn om in elkaars aanwezigheid te Zijn. Je geniet van de overeenkomsten en verschillen. Er is nabijheid en autonomie. En conflicten zijn een positieve manier om elkaars wensen en grenzen in elke levensfase te verhelderen.

De moeilijkste fasen

Wanneer gaan stellen uit elkaar?

Als stellen uit elkaar gaan (of zich laten zien in mijn praktijk), is dat meestal in fase twee of drie. Aanleiding is vaak: de aanwezigheid van conflicten & communicatie, overspel of de liefde & seksualiteit lijkt te zijn verdwenen. Het ‘stroomt’ niet meer.

Hoe worden de fasen doorlopen?

Dat is niet ‘in beton gegoten’. Er zijn veel factoren die van invloed kunnen zijn op jullie relatie. Misschien kwamen jullie vrij makkelijk in fase vijf, maar werden jullie naar fase twee of drie ‘terug geworpen’ door de komst van kinderen of in coronatijd. Ook de verschillende levensfasen, sleur, of ziekte kunnen maken dat je opnieuw in fase twee of drie terecht komt.

Hoe kom je fase twee en drie goed door? Door steeds te kijken waar je zelf wordt geraakt. Zelfreflectie en persoonlijke ontwikkeling. Goed in je vel zitten. Committment. Acceptatie. Consensus. En nieuwsgierig te blijven naar de ander. Te blijven werken aan een goede communicatie zodat je wensen en grenzen kunt bespreken.

Je partner is je beste leermeester.