Zijn jullie emotioneel beschikbaar voor elkaar?

Wat is jouw emotionele behoefte?

Binnen een relatie kun je verschillende emotionele behoeften onderscheiden waarvan ik er hieronder een aantal ga toelichten. In dit blog ga ik uit van een partnerrelatie, maar veel van deze emotionele behoeften kun je ook herkennen in familierelaties en vriendschappen.

Jouw persoonlijke emotionele behoefte is de behoefte die jij graag vervuld ziet door de ander. De ander is niet altijd in staat deze te geven, soms door onmacht of omdat de ander ‘innerlijk bezet’ is. Of omdat jouw behoefte gewoonweg niet wordt opgemerkt, niet duidelijk is.  

De mate waarin jullie emotioneel beschikbaar voor elkaar zijn kan invloed hebben op de verbinding die je met elkaar voelt. Het heeft invloed op de meer of mindere sterke band die je met elkaar ervaart.

Reflecteer tijdens het lezen hoe dit in jouw relatie werkt; in hoeverre komt de ander aan jouw emotionele behoeftes tegemoet? En even belangrijk: in hoeverre ben jij in staat tegemoet te komen aan de verschillende emotionele behoeftes van je partner?

1. Genegenheid

Bij genegenheid kun je denken aan fysieke aanraking, seksuele intimiteit, liefdevolle woorden en vriendelijke gebaren.

Een belangrijke rol bij het voelen van verbinding is het hormoon oxytocine. Oxytocine wordt ook wel het ‘knuffelhormoon’ genoemd omdat je lichaam dit hormoon aanmaakt bij fijne aanrakingen, knuffelen en vrijen. Oxytocine wekt fijne, plezierige gevoelens op.

#TIP: Als een eerdere aanhankelijke partner veranderd naar meer afstandelijkheid geeft dat informatie. Ook als je dit binnen in jezelf ervaart. Ga het gesprek samen aan, vertel zonder oordeel wat je bij elkaar waarneemt en wat de afstand met je doet. Onderzoek wat de oorzaak is en hoe je weer tot elkaar kunt komen.

2. Acceptatie

Binnen de relatie mag jij zijn wie je ten diepste bent. En ook jij hebt niet de wens je partner te veranderen. Je accepteert elkaar inclusief de imperfecties. Het is natuurlijk mooi om van elkaar te leren (je partner is je beste leermeester) zodat je binnen de relatie kunt groeien en ontwikkelen. Maar ontwikkelen doe je omdat jij het graag wilt en niet omdat het van de ander moet.

Acceptatie betekent ook dat je het gevoel hebt dat je bij de dierbaren van je partner hoort, dat je wordt voorgesteld aan vrienden en familie en dat je onderdeel uitmaakt van elkaars leven.

#TIP: Voel je weerstand om je partner in jouw leven mee te nemen, of sta je zelf langs de zijlijn? Vraag je dan af wat maakt dat jullie relatie niet een niveau verder gaat.

 3. Emotionele veiligheid

Een gezonde relatie voelt veilig. Veiligheid betekent dat je samen gezonde grenzen hanteert, dat je je gevoelens durft delen, en dat de relatie vrij is van emotionele mishandeling en dat je je gesteund voelt.

#TIP: Ook in een gezonde relatie kun je je onveilig voelen, als je je niet veilig voelt bij jezelf. Dit kan je gezonde relatie op termijn ondermijnen, misschien zet je je partner onterecht op afstand of ga je juist claimen. Overweeg individuele therapie om de relatie met jezelf te verbeteren.

4. Vertrouwen

Vertrouwen en veiligheid gaan hand in hand. Het is moeilijk om je emotioneel veilig te voelen bij iemand die je niet kunt vertrouwen.
Vertrouwen betekent enerzijds dat de ander niet liegt, bedriegt of geheimen heeft die kwetsend voor jou kunnen zijn. Het betekent ook dat je er op kunt vertrouwen dat de ander goed voor zichzelf zorgt en in staat is zijn of haar grens naar jou aan te geven.

#TIP: Naast het vertrouwen in de ander heeft ook jouw zelfvertrouwen invloed op je relatie. Als jij op jezelf kunt vertrouwen, als je partner weet dat jij goed voor jezelf kunt zorgen voelt dat ook veiliger voor je partner.

5. Empathie

Je bent empatisch als je bij en met de emotie van de ander kunt zijn. Je ziet het verdriet van de ander zonder deze weg te wuiven. Ook jouw emoties mogen er zijn en tot uiting komen. Op belangrijke emotionele momenten (denk aan het overlijden van een naaste) heb je de emotionele beschikbaarheid en steun van je partner hard nodig. Als jullie beide empatisch zijn en in staat zijn die momenten te herkennen en je kunt je partner steunen zal dit een mooie herinnering nalaten. Andersom kan het later steeds weer als ‘relatietrauma’ gaan opspelen: “Je was er niet voor mij toen ik je nodig had.”

#TIP: Als jij je emoties op je “eigen schoot” houdt, dan toon je je emoties zonder het bij een ander neer te leggen. De ander hoeft er niets mee, je voelt je al gesteund door het luisterend oor en aanwezigheid van de ander.

6. Prioritering

Waarschijnlijk heb je meerdere belangrijke relaties. Van tijd tot tijd zet je iemand anders dan je partner/gezin misschien even op de eerste plaats, zoals een vriend die door een crisis gaat, een familielid dat een moeilijke periode doormaakt, of werk wat extra aandacht vraagt. Als dit structurele vormen gaat aannemen kan dit invloed hebben op je relatie. Als partner voel je dat je niet zo belangrijk (meer) bent voor de ander en wordt jullie band zwakker of krijgt jullie relatie geen kans te versterken.

#TIP: In een samengesteld gezin is prioritering ingewikkeld. Dat ligt niet aan jullie maar aan de wetmatigheden die aan een samengesteld gezin ten grondslag liggen. Rommel niet aan maar verdiep je hierin om pijn en verdriet in een samengesteld gezin te voorkomen. Zoek een relatietherapeut die hier ervaring mee heeft. 

7. Ruimte

Verbinding is belangrijk, maar emotionele ruimte is even belangrijk. Ruimte binnen een relatie betekent dat jullie allebei de vrijheid hebben om je eigen ding te doen en je eigen mening te vormen. Je partner even weer van een (gezonde) afstand waarnemen kan maken dat de aantrekkingskracht tussen jullie weer opbloeit.

#TIP: Het nemen van emotionele ruimte kan helpen irritaties op een gezonde manier te verwerken en helpt voorkomen dat je elkaar onnodig kwetst.

Je geliefd, gewaardeerd, gedragen en welkom voelen

Emotionele behoeften spelen dus een belangrijke rol bij het hebben van een gezonde relatie. Als deze behoeften worden vervuld voel je je geliefd, gewaardeerd, gedragen en welkom. Jij en je partner kunnen hierin verschillende behoeftes hebben. Als jouw emotionele behoeften langere tijd onvervuld blijven kun je je gekwetst, gefrustreerd of ongeliefd voelen. Ook in een gezonde relatie kan dit voorkomen omdat je elkaars behoeften niet altíjd kan, wil en/of hoeft te vervullen. Een relatie raakt in disbalans of is ongezond als één van de partners wel behoeftes heeft maar de ander structureel emotioneel onbeschikbaar is. Het is dan raadzaam om hierover samen in gesprek of in therapie te gaan.

Sommige onveilig gehechte mensen vinden het erg lastig om zich emotioneel met een ander te verbinden. Ze hebben in hun jeugd ervaren dat deze nabijheid ‘gevaarlijk’ of uiterst onveilig voelt, zijn in latere relaties enorm gekwetst of hebben emotionele nabijheid nog nooit eerder ervaren waardoor het ongemakkelijk is. Er kan dan een ongezonde dynamiek ontstaan waarbij de onveilig gehechte partner intimiteit zoekt als het er niet is, en de ander weer op een afstand zet als het er wel is. Zo ontstaat er een dynamiek van aantrekken en afstoten waarbij echte emotionele verbinding onmogelijk wordt.